کتاب فلسفه عرفانی ابن مسره و پیروانش

کتاب فلسفه عرفانی ابن مسره و پیروانش و نقش او در انتقال فلسفه یونانی و اسلامی به غرب نوشتهٔ میگل آسین پالاسیوس و ترجمهٔ فریدالدین رادمهر است و نشر مرکز آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب فلسفه عرفانی ابن مسره و پیروانش

کتاب آسین پالاسیوس در شرح حیات ابن مَسَرّه در زمرهٔ بهترین آثار وی و البته در عداد کامل‌ترین پژوهش‌ها در حوزهٔ دین و عرفان و فلسفهٔ اسلامی است. مؤلف این کتاب کوشیده است تا با تحقیق و تتبع طاقت‌فرسای خویش و با مراجعه به متون اصیل که در زمان او هنوز منتشر نشده و به صورت نسخ خطی در کتابخانه‌ها موجود بود، تصویری درست و صحیح و کامل از ابن مَسَرّه ارائه دهد. در این کار توفیق رفیق راهش بوده است، دلیلش آن است که محل رجوع بزرگان این رشته قرار گرفته است و جملگی کار وی را ستوده‌اند. روش استادانهٔ مؤلف در تدوین این اثر و سایر مؤلفات خویش، وی را مرجع دیگر محققان و مستشرقان اروپایی ساخت. به حق باید وی را در زمرهٔ نسلی از پژوهشگران دانست که خدماتشان به فرهنگ اسلامی و ایرانی فراتر از ستایش و تقدیر است که از جملهٔ آنان می‌توان به لویی ماسینیون و هلموت ریتر و فرانتز روزنتال و رینولد آلن نیکلسون اشاره کرد. این اثر که در ابتدای قرن بیستم و به زبان فرانسه به رشتهٔ تحریر درآمد، مرجع بسیاری بعد از او قرار گرفته است و این قدر و قیمت کار او را نشان می‌دهد. با این وصف، چندین دهه بعد در اواخر همان قرن به انگلیسی ترجمه شد و از همین زبان اینک به فارسی ترجمه می‌گردد.

ابن مَسَرّه حکیمی از اهالی اسپانیا است که به شرق اسلامی سفر کرد و با آثار مترجمان مسلمان آشنایی یافت و در مراجعت به موطن خویش بسیاری از این کتب را با خود به ارمغان برد. کوشش وی در فهم معنای هستی و دین و الهیات، به‌رغم محبوبیتی که یافت، به سبب شرایط نامساعد زمان و زعامت شریعتمداران ظاهری با حزم بسیار بسط یافت. شاگردانش در غایت احتیاط به ترویج تعالیم استاد پرداختند و مکتب وی را زنده نگاه داشتند. با این وصف تهمت و اتهام بر پیروان وی در طول تاریخ از شدت گسترش مکتب او کاست و عاقبت به چنان وخامتی رسید که اگر ابن عربی با آخرین بازماندگان فکری مکتب ابن مَسَرّه روبه‌رو نمی‌شد و به مطالعهٔ آثار وی نمی‌پرداخت و برخی از مضامین آنها را در کتب خویش نقل نمی‌کرد بی‌شک همین اندک اطلاعات مربوط به وی نیز موجود نمی‌بود.

خواندن کتاب فلسفه عرفانی ابن مسره و پیروانش را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزهٔ عرفان اسلامی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب فلسفه عرفانی ابن مسره و پیروانش

«پدیدهٔ جذب فرهنگ شرقی که مسلمانان اسپانیا تجربه کردند، ناقض قانون ابدی تداوم تفکر در شبه‌جزیرهٔ اسپانیا نیست. اگر متفکران مستقل در پی حصول آمال خویش و ارضاء اشتیاق عالی خویش از روح، به خارج از کشور عزیمت کردند، دقیقاً به این سبب بود که در ورای ظاهر دین جدید، هنوز علائق و امیال و استعدادهای قومی و نژادی این مردم قبل از تسلیم شدن به اسلام، در ارواح آنان شراره می‌کشید. جزمیاتی را آموخته و تجربه کرده بودند که با آن شباهت داشت ولی محتوای عاطفی غنی‌تر و بسط فلسفی کامل‌تری داشت. نقش عظیم آراء نوافلاطونی و الهیات مسیحی و باورهای نوفیثاغورسی و آئین‌های گنوسی فرقهٔ پرسیلیانیزم ریشه‌های عمیقی در ارواح آنان دوانده بود. این روحیهٔ مردم بومی بود که در ورای آستانهٔ ایمان محفوظ و همیشه زنده ماند و تفکر اسپانیایی را با همان خصائص عرفان مبتنی بر زهد، در زمینهٔ عواطف روحانی و حوزهٔ وحدت وجودی طبیعی در قلمرو اندیشه‌ورزی احیا کرد.

گواه این میراث روحی، تبار برخی از اندیشمندان مستقل بود که به وسیلهٔ اجبار قانونی به خدمت خانواده‌های عرب یا بربر درآمدند ولی در رگهاشان خون اسپانیایی جریان داشت. این درست همان است که در تبار فیلسوف شهیر ما، ابن‌مَسَرّه رخ داد، که در میان اقدم متفکران اسپانیایی مشهور بود. به سبب نام پدرش کنیهٔ عبداللّه داشت و تذکره‌نویسان اشاره می‌کنند که وی در خدمت یکی از نومسلمانان بربر شهر فاس یا شهر Jaen بود. گرچه شاگردان این فیلسوف تمایل داشتند که وی را در زمرهٔ اشراف قرار دهند و تبار وی را با ارتباط دادن وی به خاندان خلفای اموی شرافت بخشند، این شجره‌نامه، به طوری که همگنان می‌دانند، دودمان وی را معلوم می‌کند که در این صورت از تبارِ بسیار دورِ عرب است و به خاندانی اشرافی پیش از اسلام بازمی‌گردد که با فتح اسپانیا مفتخر به تباری دیگر گشت. خصلت‌های جسمانی پدر ابن‌مَسَرّه یعنی عبداللّه، این ظنّ را قوی‌تر می‌کند. زیرا رنگ روشن موهای پدر و چهرهٔ سرخ‌فام وی از نظر چشمان مردم بصره چنان بود که او را یک سیسیلی یا نورمانی و یا متعلّق به نژاد مردم شمال نشان می‌داد که اسیر شده بود و به عنوان برده فروخته شد.»